สาระการเรียนรู้
ครั้งที่ 1

• หัวข้อ: นวัตกรรมและเทคโนโลยีทางการศึกษา
  - แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับนวัตกรรมและเทคโนโลยีการศึกษา
  -การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและผลกระทบต่อการศึกษา
• วิทยากร: ผศ.ดร.มานิตย์ อาษานอก
• ผลลัพธ์การเรียนรู้ที่เกี่ยวข้อง
  (CLO): CLO 1: อธิบายแนวคิดพื้นฐาน ทฤษฎี และสามารถสร้าง/ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลและระบบสารสนเทศเพื่อการเรียนรู้ได้

สาระการเรียนรู้ (Learning Content)

1. ความเข้าใจแก่นของนวัตกรรมการศึกษา (Understanding the Core of Innovation in Education)

• ความจำเป็นเร่งด่วนของนวัตกรรมการศึกษา (The Urgency of Innovation):
• ภาคการศึกษากำลังเผชิญกับปัญหาด้านผลิตภาพ (Productivity) และประสิทธิภาพ (Efficiency) อย่างรุนแรง
• แม้จะมีการลงทุนทรัพยากรเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนกลับไม่มีการพัฒนาขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งแตกต่างจากภาคส่วนสาธารณะอื่น ๆ เช่น สาธารณสุข ที่เทคโนโลยีสามารถเพิ่มผลิตภาพได้อย่างมหาศาล
• ดังนั้น "นวัตกรรม" จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่จะนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงเชิงคุณภาพ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ คุณภาพ และความเท่าเทียมของโอกาสทางการเรียนรู้

การจำแนกแนวคิด: นวัตกรรม, การปฏิรูป, และการเปลี่ยนแปลง (Comparing Innovation, Reform, and Change):

• การเปลี่ยนแปลง (Change): คือการปรับเปลี่ยนหรือแปรสภาพไป ซึ่งอาจเกิดขึ้นโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ได้
• การปฏิรูป (Reform): คือกระบวนการที่มีโครงสร้างและมีเจตนาที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง มักเป็นการริเริ่มจากระดับบนของระบบหรือองค์กร
• นวัตกรรม (Innovation): คือ "การนำแนวคิด ความรู้ หรือการปฏิบัติที่ใหม่หรือได้รับการปรับปรุงให้ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญมาใช้ให้เกิดผล" นวัตกรรมจึงแตกต่างจากการเปลี่ยนแปลงทั่วไป เพราะต้องเป็นสิ่งใหม่และนำมาซึ่งประโยชน์หรือการปรับปรุงให้ดีขึ้น

ประเภทของนวัตกรรมทางการศึกษา (Types of Innovation in Education):

• อ้างอิงจากกรอบ Oslo Manual นวัตกรรมสามารถแบ่งได้ 4 ประเภท:
• นวัตกรรมผลิตภัณฑ์ (Product Innovation): การนำเสนอสินค้าหรือบริการใหม่ เช่น หลักสูตร, ตำราเรียน, หรือแหล่งเรียนรู้ดิจิทัลรูปแบบใหม่
• นวัตกรรมกระบวนการ (Process Innovation): การนำวิธีการผลิตหรือส่งมอบบริการที่ใหม่หรือดีขึ้นมาใช้ เช่น การใช้ ICT ในการเรียนการสอนออนไลน์ (e-learning)
• นวัตกรรมองค์กร (Organisational Innovation): การนำวิธีการบริหารจัดการองค์กรแบบใหม่มาใช้ เช่น การใช้ ICT เพื่อสื่อสารกับผู้เรียนและผู้ปกครอง
• นวัตกรรมการตลาด (Marketing Innovation): การนำวิธีการทางการตลาดใหม่ๆ มาใช้ เช่น การกำหนดราคาหลักสูตรที่แตกต่างกัน

2. แนะนำแนวคิดพื้นฐานของเทคโนโลยีการศึกษา (Introduction to Educational Technology)

• นิยามและความหมาย: เทคโนโลยีการศึกษา คือ "การศึกษาและการปฏิบัติอย่างมีจริยธรรมในการอำนวยความสะดวกการเรียนรู้และปรับปรุงสมรรถนะ โดยการสร้าง การใช้ และการจัดการกระบวนการและทรัพยากรทางเทคโนโลยีที่เหมาะสม"
• ขอบเขตและเป้าหมาย: ทำความเข้าใจขอบเขตของเทคโนโลยีการศึกษาที่ครอบคลุมตั้งแต่ การประเมินความต้องการ (Needs Assessment), การออกแบบ (Design), การพัฒนา (Development), การนำไปใช้ (Deployment), การจัดการ (Management), และการประเมินผล (Evaluation)
• หลักการสำคัญ: ทำความเข้าใจหลักการพื้นฐานที่ว่า "คนเรียนรู้จากสิ่งที่ได้ทำ" (People learn what they do) และความสำคัญของการให้ข้อมูลป้อนกลับที่ทันท่วงทีและเป็นประโยชน์ (Timely and informative feedback)

3. ประวัติศาสตร์และวิวัฒนาการของเทคโนโลยีการศึกษา (A Brief History of Educational Technology)

• ยุคแรกเริ่มถึงยุคดิจิทัล: ทบทวนวิวัฒนาการตั้งแต่สื่อยุคแรก (ลูกคิด, แท่นพิมพ์) สู่ยุคโสตทัศน์ (วิทยุ, โทรทัศน์) และยุคดิจิทัล (คอมพิวเตอร์, อินเทอร์เน็ต)
• ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลง: เทคโนโลยีไม่เพียงแต่เปลี่ยนแปลงสิ่งที่คน "ทำ" แต่ยังเปลี่ยนสิ่งที่คน "สามารถทำได้" และ "ต้องการจะทำ"

4. กรอบแนวคิดการบูรณาการเทคโนโลยี (Frameworks for Technology Integration)

• TPACK Framework: (เนื้อหาเสริมตาม มคอ.3) อธิบายองค์ประกอบของความรู้ 3 ด้านที่ครูต้องมี คือ ความรู้ด้านเนื้อหา (Content), การสอน (Pedagogy), และเทคโนโลยี (Technology)
• SAMR Model: (เนื้อหาเสริมตาม มคอ.3) อธิบายระดับการบูรณาการเทคโนโลยี 4 ระดับ (Substitution, Augmentation, Modification, Redefinition)

5. เทคโนโลยีอุบัติใหม่และบริบทที่เปลี่ยนแปลงไป (Emerging Technologies and Changing Contexts)

• ภาพรวม: เทคโนโลยีใหม่ๆ เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI), อุปกรณ์สวมใส่ได้ (Wearable Devices), และการเรียนรู้แบบปรับเปลี่ยนได้ (Adaptive Learning) กำลังเกิดขึ้นในอัตราเร่ง
• ผลกระทบต่อการศึกษา: เทคโนโลยีเหล่านี้กำลังทำให้เส้นแบ่งระหว่างการเรียนรู้ในระบบและนอกระบบจางลง (Diminishing Boundaries)

แนวทางการจัดการเรียนรู้  

• บรรยายและอภิปราย: บรรยายเนื้อหาข้างต้นโดยเชื่อมโยงแนวคิด "นวัตกรรม" กับ "เทคโนโลยีการศึกษา" เข้าด้วยกัน เปิดโอกาสให้ผู้เรียนอภิปรายถึงความแตกต่างระหว่าง "การเปลี่ยนแปลง" กับ "นวัตกรรม" ที่เคยพบเห็นในบริบทโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย
• วิเคราะห์กรณีศึกษา: นำเสนอกรณีศึกษาการใช้เทคโนโลยีในห้องเรียน แล้วให้ผู้เรียนร่วมกันวิเคราะห์โดยใช้กรอบแนวคิด TPACK และ SAMR พร้อมทั้งวิเคราะห์ต่อยอดว่า "นวัตกรรมดังกล่าวจัดเป็นประเภทใด (ผลิตภัณฑ์, กระบวนการ, องค์กร) และช่วยแก้ปัญหาด้านประสิทธิภาพหรือคุณภาพได้อย่างไร"

เอกสารอ้างอิง/เนื้อหาที่เกี่ยวข้องจากหนังสือ
Huang, R., Spector, J. M., & Yang, J. (2019). Educational Technology: A Primer for the 21st Century. Springer.
Chapter 1: Introduction to Educational Technology
OECD (2016), Innovating Education and Educating for Innovation: The Power of Digital Technologies and Skills, OECD Publishing, Paris.
Chapter 1: The innovation imperative in education